Το Διαζύγιο ως Πράξη Ευθύνης και Φροντίδας προς τα Παιδιά

Το διαζύγιο εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται κοινωνικά ως αποτυχία. Ως ρήξη, ως διάλυση, ως κάτι που «δεν έπρεπε να συμβεί». Όμως, μέσα από το βλέμμα της ψυχολογίας και της ψυχοθεραπείας, το διαζύγιο συχνά δεν είναι η καταστροφή μιας οικογένειας, αλλά η επίπονη προσπάθεια να σωθεί ό,τι μπορεί ακόμη να σωθεί: η ψυχική υγεία των γονιών και η συναισθηματική ασφάλεια των παιδιών.

Για τους γονείς που χωρίζουν, το διαζύγιο δεν είναι εύκολη απόφαση. Είναι αποτέλεσμα μακράς φθοράς, εσωτερικών συγκρούσεων, εξαντλημένων προσπαθειών και μιας αλήθειας που δεν μπορεί πια να παραμένει σιωπηλή.

---

Όταν το «μαζί» γίνεται ψυχικά ανυπόφορο

Στην ψυχοθεραπευτική πράξη, συναντάμε συχνά ζευγάρια που παραμένουν σε έναν γάμο όχι από αγάπη, αλλά από φόβο. Φόβο μήπως πληγωθούν τα παιδιά, φόβο κοινωνικής κριτικής, φόβο ενοχής. Κι όμως, τα παιδιά δεν μεγαλώνουν μόνο μέσα σε δομές, αλλά μέσα σε συναισθηματικά πεδία.

Ένα σπίτι γεμάτο ένταση, σιωπηλή εχθρότητα, αποστασιοποίηση ή συγκρούσεις δεν είναι ουδέτερο. Το παιδί το βιώνει στο σώμα του: στο άγχος, στην υπερ-επαγρύπνηση, στη δυσκολία ρύθμισης συναισθημάτων. Μαθαίνει, χωρίς λόγια, ότι οι σχέσεις αντέχονται — δεν ζουν.

---

Η ψυχολογική εμπειρία των γονιών που χωρίζουν

Οι γονείς που οδηγούνται στο διαζύγιο βιώνουν ένα σύνθετο πένθος. Πενθούν:

• το κοινό μέλλον που δεν θα υπάρξει,
• την οικογένεια όπως την είχαν φανταστεί,
• τον ρόλο που πίστευαν ότι θα κρατήσουν για πάντα.

Μαζί με τον πόνο, έρχονται ενοχές, αμφιβολίες, ερωτήματα: «Κάνω το σωστό;», «Θα πληγωθούν τα παιδιά;», «Θα με κατηγορήσουν αργότερα;». Αυτά τα ερωτήματα είναι δείγμα ψυχικής ευθύνης — όχι αδυναμίας.

Η ψυχοθεραπεία εδώ δεν έχει στόχο να «δικαιώσει» ή να «καταδικάσει», αλλά να βοηθήσει τους γονείς να σταθούν με ενσυνειδητότητα απέναντι στις επιλογές τους.

---

Τι χρειάζονται πραγματικά τα παιδιά;

Αν υπάρχει μια σταθερά στη σύγχρονη αναπτυξιακή ψυχολογία, είναι αυτή:
Τα παιδιά δεν χρειάζονται τέλειους γονείς — χρειάζονται συναισθηματικά διαθέσιμους γονείς.

Σταθερότητα δεν σημαίνει συμβίωση με κάθε κόστος

Η σταθερότητα αφορά τη συναισθηματική προβλεψιμότητα, όχι τη γεωγραφική. Ένα παιδί μπορεί να αντέξει δύο σπίτια, δύο ρουτίνες, δύο προγράμματα. Δεν αντέχει όμως ένα περιβάλλον όπου η ένταση, η υποκρισία ή η συναισθηματική απουσία είναι μόνιμες.

Η αλήθεια ως βάση ψυχικής ασφάλειας

Όταν οι γονείς χωρίζουν με σεβασμό, χωρίς να εμπλέκουν το παιδί στη σύγκρουση, χωρίς να το φορτώνουν ρόλους ή ενοχές, τότε το παιδί μαθαίνει κάτι βαθιά θεραπευτικό:
ότι οι σχέσεις μπορεί να αλλάζουν, αλλά η αγάπη και η φροντίδα δεν εξαφανίζονται.

---

Το διαζύγιο ως ηθική πράξη

Υπάρχουν στιγμές στη ζωή όπου το να παραμείνεις είναι πιο επιζήμιο από το να φύγεις. Το διαζύγιο, όταν γίνεται με ωριμότητα και συναισθηματική ευθύνη, μπορεί να λειτουργήσει ως πράξη ηθικής συνέπειας. Οι γονείς δείχνουν στα παιδιά ότι:

• η ψυχική υγεία έχει αξία,
• η αλήθεια δεν είναι εχθρός,
• ο σεβασμός στον εαυτό και στον άλλον προηγείται της εικόνας.

Δεν πρόκειται για φυγή, αλλά για μετατόπιση από το «αντέχω» στο «φροντίζω».

---

Ο ρόλος της ψυχοθεραπείας στο διαζύγιο

Η ψυχοθεραπεία προσφέρει έναν ασφαλή χώρο όπου:

• οι γονείς επεξεργάζονται το πένθος και τις ενοχές,
• μαθαίνουν πώς να επικοινωνούν χωρίς να τραυματίζουν,
• υποστηρίζονται ώστε να παραμείνουν γονείς, ακόμη κι αν δεν είναι πια ζευγάρι.

Για τα παιδιά, η ψυχοθεραπευτική υποστήριξη μπορεί να λειτουργήσει προληπτικά, βοηθώντας τα να εκφράσουν συναισθήματα που συχνά δεν έχουν λέξεις.

---

Συμπερασματικά

Το διαζύγιο δεν είναι από μόνο του τραύμα. Τραυματικό είναι το πώς βιώνεται. Όταν γίνεται βίαια, συγκρουσιακά, χωρίς όρια και χωρίς φροντίδα, πληγώνει. Όταν όμως γίνεται με επίγνωση, αξιοπρέπεια και συναισθηματική ευθύνη, μπορεί να αποτελέσει ένα νέο, πιο υγιές πλαίσιο ζωής για όλους.

Δεν είναι τραγωδία.
Είναι μια γενναία πράξη φροντίδας.
Πρώτα προς τον εαυτό — και έπειτα προς τα παιδιά.

 

Γράφει ο Ψυχολόγος Σύμβουλος Γάμου Γιάννης Ξηνάρας