Το σκοτεινό «κουτί της Πανδώρας»

Του Γεωργίου Παπασίμου

 

 

Πέντε χρόνια μετά τα Panama Papers και Paradise Papers επανήλθε το μείζον ζήτημα της γιγάντιας φοροδιαφυγής και του ξεπλύματος μαύρου χρήματος από τη διεθνή κοινοπραξία δημοσιογράφων με τα Pandora Papers. Παρότι είχαν προηγηθεί δηλώσεις για δήθεν αντιμετώπιση και περιορισμό του φαινομένου αυτού, τίποτα δεν έγινε προς αυτήν την κατεύθυνση, παρά το γεγονός ότι στερεί από τα κράτη τους απαραίτητους πόρους για τη στοιχειώδη βελτίωση των πενομένων κοινωνικών στρωμάτων και της ανεργίας που μαστίζει, πλέον όλες τις κοινωνίες.

Και αυτό γιατί οι φορολογικοί παράδεισοι είναι ένα γενικευμένο φαινόμενο, και όχι εξαίρεση στη σημερινή παγκόσμια οικονομία, υπό τη καθοδήγηση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Πρόκειται δηλαδή για δομική στρέβλωση του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος και όχι για κάποια επιμέρους παράπλευρη λειτουργία του. Και αυτό γιατί στο επίπεδο της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας έχουμε την πλήρη επικράτηση του χρηματοπιστωτικού τομέα, σε σχέση με τον παραγωγικό, την συσσώρευση του πλούτου σε πολύ λίγους, την μετατροπή των διαχειριστών του χρήματος σε απρόσωπα παγκόσμια «αφεντικά», απέναντι σε Κράτη και κοινωνίες, που, ήδη, βιώνουν τις τρομακτικές ανισότητες και την έλλειψη ικανής ρευστότητας, εξαιτίας της υπερχρέωσής τους. Υπερχρέωση, που προήλθε αφενός από την προσπάθεια για να σωθεί ο χρηματοπιστωτικός τομέας κατά την έναρξη της κρίσης το 2008 με την κατάρρευση της Lehman Brothers και, αφετέρου, λόγω της μεταφοράς της παραγωγικής βάσης από την Δύση στην Ανατολή (Κίνα κ.λπ.) από τον απαιτούμενο υψηλό δανεισμό, προκειμένου να συντηρηθούν στοιχειωδώς οι κοινωνικές δομές. Αυτό όμως μετατρέπεται σε θανατηφόρα μέγγενη για τα κράτη.

Η εξέλιξη αυτή του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος θυμίζει ολοένα και περισσότερο αναλογικά, την διαδικασία της «πρωταρχικής συσσώρευσης», όπου σύμφωνα με τον Μάρξ, κυριαρχούσε η βίαιη απόσπαση των πληθυσμών από τα μέσα διαβίωσής τους. Σήμερα, κυριαρχεί η στρατηγική της συσσώρευσης μέσω της «υφαρπαγής», με εργαλείο τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα, που έχουν αυτονομηθεί από την παραγωγική διαδικασία και εν συνεχεία την απόκρυψη αυτού του τεράστιου πλούτου στους φορολογικούς παραδείσους.

Πρόκειται για σοβαρή και ανήκεστο μετάλλαξή του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος, αφού χωρίς κανέναν έλεγχο πλέον, ενισχύονται συνεχώς τα φεουδαρχικά του χαρακτηριστικά, δηλαδή ο έλεγχος της παγκόσμιας οικονομίας από ελάχιστους ανθρώπους ή πολυεθνικές, που είναι σε θέση να διαλύσουν πανεύκολα ολόκληρες κοινωνίες και Κράτη.

Οι τελευταίες αποκαλύψεις των «Pandora Papers» αναδεικνύουν και φωτίζουν αυτή την σοβαρή μετάλλαξη του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος. Τον τεράστιο, δηλαδή, «νεκρό» πλούτο, που αποθηκεύεται χωρίς καν να φορολογείται από τους παγκόσμιους «φεουδάρχες» – καπιταλιστές σε τραπεζικούς λογαριασμούς εξωχώριων εταιριών ή «οχήματα ειδικού σκοπού», που βρίσκονται σε εξωτικές τοποθεσίες – «φορολογικούς παραδείσους», όπως οι Παρθένοι Νήσοι, ο Μαυρίκιος, τα Νησιά Κέϋμαν, το Μακάο κ.λπ. Δεν είναι, όμως, μόνο αυτά τα εξωτικά μέρη, αλλά και άλλοι προορισμοί αποθήκευσης, πιο συμβατικοί. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί η Πολιτεία του Ντέλαγουερ στην Ανατολική Ακτή των Η.Π.Α., που πιθανολογείται, ότι σήμερα αποτελεί τον μεγαλύτερο «φορολογικό παράδεισο» του πλανήτη.

Αυτή η κατάσταση, που ευφυώς ονομάστηκε από κάποιους ως «καπιταλισμός εκτός νόμου», είναι αποτέλεσμα της προηγηθείσας συστηματικής παγκόσμιας απορρύθμισης των αγορών, μέσω της ιδεολογίας του νεοφιλελευθερισμού (παγκοσμιοποίηση), της γιγάντωσης του χρηματοπιστωτικού τομέα έναντι της πραγματικής οικονομίας και της πλήρους αποδυνάμωσης των παγκόσμιων ελεγκτικών μηχανισμών. Πιστοποιεί ακόμα και την πλήρη ενσωμάτωση της πολιτικής στην οικονομία λόγω της αφομοίωσης της παγκόσμιας πολιτικής «ελίτ» στην καπιταλιστική οικονομική ολιγαρχία, που ρέπει στην έντονη διαφθορά και την παρανομία. Δηλαδή, στην εκτεταμένη φοροδιαφυγή, φοροαποφυγή και ξέπλυμα μαύρου χρήματος, που πλήττει βαρύτατα τα δικαιώματα, το παρόν και το μέλλον της πλειοψηφίας των ανθρώπων σε κάθε Κράτος, σε Δύση και Ανατολή, λόγω της συνεχούς δραματικής μείωσης των δημοσίων εσόδων για την χρηματοδότηση του Κράτους Πρόνοιας.

Είναι κρίσιμο τέλος να γίνει κατανοητό ότι οι αποκαλύψεις των «Pandora Papers” σήμερα και παλιότερα των Paradise και Panama Papers αποτυπώνει ένα πολύ μικρό μέρος αυτής της τεράστιας βιομηχανίας αποθήκευσης του παγκόσμιου πλούτου, που προέρχεται από το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, το οποίο όχι μόνο δεν επαναεπενδύεται στην παραγωγική διαδικασία και τις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας, αλλά ούτε καν φορολογείται λόγω του ασύλου που παρέχεται στο δίκτυο των φορολογικών παραδείσων, με όλες τις βαρύτατες συνέπειες για τις κοινωνίες.