''ΣΜΥΡΝΗ ΜΟΥ ΑΛΗΣΜΟΝΗΤΗ!''

π. Αθανάσιος  Τύμπας, Αθηνά Μπαλατσούκα

(Κείμενα από την μουσικοθεατρική παράσταση ''η Σμύρνη μάνα καίγεται...'').

Ερώτηση: Καλησπέρα κυρία Ευτέρπη.

Απάντηση: Την ευχή σου παπούλη μου.

Ερώτηση: Τι κάνετε παιδιά μου; Όπως σου υποσχέθηκα κυρία Ευτέρπη βρήκα λίγο χρόνο για να σε επισκεφτώ και να τα πούμε. Να μάθουν και τα εγγόνια σου τις πολύτιμες ιστορίες για τον ευλογημένο και πονεμένο τόπο σου, την Μικρά Ασία.

Απάντηση: Δούλευα τότε δασκάλα, νέο κορίτσι, παπά Θανάση μου. Ήταν η πρώτη μου χρονιά, ήμουν τόσο χαρούμενη, είχα τόση όρεξη για τη ζωή κι ήρθαν τα γεγονότα εκείνα, σαν τα θυμάμαι καίγεται η καρδιά μου. Πώς να φύγουν από τη μνήμη τέτοιες συμφορές; Θέλω να μιλώ γι αυτά πάντοτε, να τα πω και σε σας και σ΄ όλους τους ανθρώπους. Γιατί παιδιά μου, δεν πρέπει να ξεχνάμε. Η λήθη είναι εχθρός της ιστορίας, δηλαδή των πραγματικών γεγονότων και της αλήθειας. «Πεθαίνει όποιος λησμονεί, ραγίζει όποιος θυμάται...»

Ερώτηση: Πες μας, λοιπόν, Μικρασιάτισσα δασκάλα από πότε αυτά τα μέρη ήταν ελληνικά; Και γιατί αυτή η γωνιά της γης ονομάστηκε έτσι;

Απάντηση: Από τον Ίωνα, το πρόγονο των Ιώνων. Η Ιωνία γη ήταν εύφορη. Τα λιμάνια της έσφυζαν από ζωή. Αχ, παπά μου, 29 ολόκληρους αιώνες, δηλαδή πόσα χρόνια παιδιά μου; 2900 χρόνια. 2.900 χρόνια ήταν ελληνική η Μικρά Ασία. Όταν το 2100 π.Χ. έφυγαν πληθυσμοί από πολλές ελληνικές περιοχές και αποίκησαν στις Μικρασιατικές ακτές. Ήταν ο γνωστός Α΄ ελληνικός αποικισμός.

Ερώτηση: Είχε αναπτυχθεί εξαιρετικός πολιτισμός σ’ όλους τους τομείς, εκεί στη Μ. Ασία, αν δεν κάνω λάθος κ. Ευτέρπη.

Απάντηση: Κι όχι μόνο αναπτύχθηκε πολιτισμός, αλλά αυτό έγινε προτού καν αναπτυχθεί πολιτισμός ελληνικός στην Ηπειρωτική Ελλάδα. Ποίηση, Μουσική, Λογογραφία,    Ιστοριογραφία και Φιλοσοφία.  Ποιος δεν ξέρει τον Ηράκλειτο από την Έφεσο  με την κορυφαία του διαπίστωση «πάντα ρεί, πάντα χωρεί και ουδέν μένει». Ο Πυθαγόρας γεννημένος στη Σάμο ήταν ο πρώτος που ασχολήθηκε συστηματικά με την μουσική. Από τότε διαμορφώθηκαν οι αρχαίοι τρόποι τραγουδιού, ο Δώριος, ο Λύδιος, ο Φρύγιος που στην ψαλτική τέχνη ονομαστήκαν ήχοι. Αυτά τα ακούσματα σώθηκαν  ως τις μέρες μας και με τα δημοτικά μας τραγούδια στα πανηγύρια της της Ρωμιοσύνης.

Ερώτηση: Γιαγιά, από πού ονομάστηκε έτσι η Σμύρνη;

Απάντηση: Από τη θρυλική Αμαζόνα της μυθολογίας την οποία κατέβαλε ο Θησέας. Τότε ήταν που κατοίκησαν σ’ αυτή τη παραλιακή γη οι Αιολείς της Κύμης. Από τότε η Ιωνία, ο Πόντος, η Καππαδοκία σφύζουν από ελληνικό πληθυσμό.  Έπειτα από τόσες περιπέτειες στο πέρασμα χρόνων, κάτω από την κυριαρχία Περσών, Ρωμαίων, Σαρακηνών, Φράγκων και τέλος των Τούρκων, αυτή η πόλη πού λέγεται Σμύρνη δεν έπαψε ποτέ να είναι στης καρδιές μας Ελληνική.

Ερώτηση: Για πες μας γιαγιά πως ζούσαν οι άνθρωποι στη όμορφη Σμύρνη;

Απάντηση:  Τι να πρωτοθυμηθώ παιδάκια μου; Τι όμορφες μέρες ήταν αυτές; Παράδεισος επί της γης. Γεμάτη εκπλήξεις η Σμύρνη, γεμάτη ανθρώπους πολλούς και πολιτισμούς. Το quic, το Και, ήταν η προκυμαία μας, το Παραγγέλι, η Μπελαβίστα, οι Μεγάλες Ταβέρνες, η άγια Φωτεινή, το Μπαλουκλί, η αγια-Κατερίνα, τα Βαποράκια του Κορδελιού, το τραμ της προκυμαίας που τό ’σερναν άλογα, τα κατάμεστα με εύθυμο κόσμο κέντρα, οι πουλητάδες των γιασεμιών, τα μονά-ζυγά φυστίκια, τα «Πολιτάκια» με τα σαντούρια, οι πεταχτές γυναίκες, όλα έμοιαζαν σαν εύθυμες χτυπητές χορδές που έπλεκαν ένα χαρωπό γαϊτανάκι. Η μητέρα που μπαινόβγαινε μαζί μας στα καταστήματα και αγόραζε τη χαρά του περιττού μέσα σε μικρά και μεγάλα πακέτα. (Διδώ Σωτηρίου: «Οι νεκροί περιμένουν»). Παντού ακούγονταν όμορφα τραγούδια: Σούστες, Καρσιλαμάδες, Τσιφτετέλια, Κλέφτικα παλαιοελλαδίτικα, Κων/πολίτικα Σεβνταλίδικα, Μαντινάδες, Τζιβαέρια, Τρυφερά νανουρίσματα.  Να σας πω και για τα σπίτια. Αχ! αυτά τα σπίτια που τα καμαρώναμε, όταν περνούσαμε. Είχαμε ένα συνήθειο στη Σμύρνη: να τρώμε με τις πόρτες ανοιχτές. Τα σπίτια ήταν διώροφα, πάντα υπερυψωμένα, με τρία τέσσερα σκαλάκια και οι πόρτες τους έμπαιναν λίγο μέσα, ώστε το χειμώνα δεν βρεχόσουν μέχρι να σου ανοίξουν. Όταν άνοιγε η πόρτα αμέσως ήταν η τραπεζαρία. Λοιπόν τα βράδια έβλεπες τις οικογένειες μαζεμένες τριγύρω σε φρεσκοσιδερωμένα λινά, άσπρα τραπεζομάντιλα. Τα σερβίτσια άστραφταν και τα ποτήρια ήταν πάντα ακριβά, κολονάτα. Συναγωνιζόντουσαν στις γειτονιές για την καλύτερη εμφάνιση και πάντα οι πόρτες ορθάνοιχτες.

Ερώτηση: Πες μας, γιαγιά Ευτέρπη, πες μας για την Ελλάδα εκείνη την εποχή. Γιατί δεν μπόρεσε να προλάβει τις συμφορές που θα συνέβαιναν;

Απάντηση: Αχ παιδιά μου. Τι να σας πρωτοπώ! Είναι πολύ πονεμένη αυτή η ιστορία. Αυτή η μικρή Ελλάδα με την τόσο υπέροχη ιστορία και με αυτό τον μοναδικό της πολιτισμό είναι τόσο ταλαιπωρημένη και τόσο μαρτυρική. Η διχόνοια, παιδιά μου η ΔΙΧΟΝΟΙΑ. Αυτό το άσχημο τέρας καταπνίγει κάθε καλή προσπάθεια που γίνεται σ’ αυτόν τον τόπο.  Στην Ελλάδα του τότε παιδιά μου, υπήρχαν δύο αντιμαχόμενες πλευρές. Οι «βασιλικοί» και οι «βενιζελικοί».Ο Βενιζέλος ήθελε τους συμμάχους της Αντάντ (Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία), γιατί πίστευε πως εάν νικούσαν αυτοί και διαμέλιζαν την Οθωμανική αυτοκρατορία, τότε η Ελλάδα θα μπορούσε να ωφεληθεί σε πολλούς τομείς. Αντίθετα, ο βασιλιάς Κων/νος (λόγω της συζύγου του) έτρεφε έντονα φιλογερμανικά αισθήματα και πίστευε στη νίκη της Γερμανίας. Γι’ αυτό διακήρυττε την ανάγκη να τηρηθεί αυστηρή «ουδετερότητα». Η ανοιχτή και έντονη σύγκρουση πια βασιλιά και Βενιζέλου οδήγησε στο να διχαστεί όλος ο λαός στα δύο. Ό,τι κέρδισε η Ελλάδα από τους Βαλκανικούς πολέμους τη συνθήκη του Νειγύ και τη συνθήκη των Σεβρών, μετά από μια σειρά γεγονότων κινδύνευε να χαθεί. ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.